تکنولوژی ساخت اکثر تجهیزات مربوط به دما (Temperature) در داخل کشور وجود دارد. این تجهیزات عبارتند از:
سنسورهای دما از انواع RTD و ترموکوپل
سنسورهای با طول های مختلف و بلند
انواع ترموول
ترموول های سرامیکی
توان تامین و ساخت تمامی تجهیزات ذکر شده برای این مجموعه فراهم می باشد. با احتساب مدت زمان لازم برای طراحی، تایید کارفرما، تهیه متریال و ساخت، زمان تحویل این تجهیزات پس از سفارش کار حدود یک ماه خواهد بود.
در زیر توضیحاتی در رابطه با هر تجهیز آورده شده است.
ترموکوپل
ترموکوپل دو فلز غیرهمجنس است که از یک طرف بههم متصلاند. اگر محل اتصال دو فلز را حرارت بدهیم در این صورت در دو سر دیگر که آزاد هستند اختلاف پتانسیل تولید میشود. این اختلاف پتانسیل تابع میزان حرارت اعمال شده است و بنابراین با بررسی میزان ولتاژ خروجی میتوان درجه حرارت اعمال شده به ترموکوپل را تشخیص داد. از دو فلز غیر هم جنس مانند آهن و کنستانتان تشکیل شده است که به صورت الکتریکی از یک طرف به هم وصل شده اند و در این نقطه ، اتصال گرم (hot junction)یا المان حسگر را به وجود آورده اند.اندازه گیری دما در نقطه اتصال گرم ترموکوپل صورت می گیرد که این نقطه در تماس با فرآیند است.هر چند این نقطه اتصال گرم نامیده می شود ولی ممکن است ترموکوپل برای اندازه گیری دماهای زیر صفر هم استفاده شود و نقطه اتصال گرم در چنین دمایی قرار داده شود. اعمال حرارت به نقطه اتصال دو فلز در اتصال گرم،باعث ایجاد ولتاژ کوچکی بین دو فلز در طرف دیگر می شود. در این نقطه که به ترانسمیتر یا ولت متر متصل می شود اتصال مرجع یا سرد(cold or reference junction) تشکیل می شود.
رابطه بین ولتاژ حاصل و دما،خطی نیست. دمای فرایند با توجه به مقدار ولتاژ حاصل، با خواندن از روی یک منحنی یا به وسیله جدولهای ترموکوپل به دست می آید.در جدولهای ترموکوپل ،ولتاژهای مختلف مرتبط با هر دما لیست شده است. برای هر نوع ترموکوپل، یک جدول لازم است. در تجهیزات مبتنی بر میکرو پروسسور عملیات تبدیل بر اساس اطلاعات ذخیره شده در تجهیز انجام می شود. ترموکوپل یک ترانسدیوسر خود مولد است که از ایجاد دو یا چند اتصال بین فلزات با جنس متفاوت تشکیل شدهاست .. فلزات ترموکوپلی به دو گروه جداگانه تقسیم میشوند. این دو گروه تر موکوپل به ترموکوپلهای فلزپایه و ترموکوپلهای فلزات قیمتی معروفند. امتیاز عمدة ترموکوپلها محدودة وسیع اندازه گیری آنهاست که به طور اسمی از ۱۸۰- تا ۱۸۰۰+ درجه سانتیگراد را در برمی گیرد.
اگر قسمت کوچکی نوک جوشکاری شده ترموکوپل برداشته شده و ترموکوپل داخل خط لوله جاسازی شود، دمای سیال جاری درداخل لوله، بدون هیچگونه زحمتی قابل اندازه گیری است. این اساس ساخت سنسور دمای ترموکوپلی می باشد. ترموکوپلها دارای تیپهای متنوع برای اندازه گیری دما میباشند بطور مثال تیپهای R - S - B و تیپهای L - K- J با قابلیت اندازه گیری دما در محدوده ۱۸۰متفاوت. از ترموکوپلها برای اندازه گیری دماهای بالا( مثلاً در کورهها) استفاده میشود.ترموکوپلها اصولا در دمای پایین داری دقت لازم نیستند ولی جهت سنجش دماهای بالاتر از ۵۰۰ درجه سانتیگراد یکی از گزینههای خوب میباشند.
سنسور RTD
سنسور RTD یا Resistance Temperature Detector به معنی حسگر مقاومتی حرارت، حسگرهای دمایی هستند که دارای یک مقاومت بوده که مقدار مقاومت خود را بر اساس تغییرات دمایی تغییر می دهند. بیشتر عنصرهای استفاده شده در RTD به صورت یک سیم که به صورت کامل به دور یک هسته سرامیکی یا شیشه ای پیچیده شده تشکیل می شوند. این المنت به طور معمول بسیار شکننده است به همین دلیل درون یک غلاف محافظ قرار داده می شود. المنت RTD از مواد کاملا خالص تولید می شود که مقاومت آن در دماهای مختلف به صورت کامل ثبت شده است. به همین دلیل سنسور دارای یک تغییر مقاومتی قابل پیش بینی با توجه به دمای خود دارد که همین قابل پیش بینی بودن است که باعث می شود که بتوان دمای آن را سنجید. سنسورهای RTD از دقیق ترین سنسورهای حرارتی موجود می باشند. این سنسورها نه فقط در دقت، بلکه در پایداری و تکرار پذیری نیز بسیار عالی هستند. RTD ها همچنین به نسبت در برابر اختلالات الکتریکی (نویز الکتریکی) مقاوم هستند و از این جهت در محیط های صنعتی، بخصوص در کنار موتورها، ژنراتورها و دیگر ابزارهای ولتاژ بالا بسیار استفاده می شوند.
ترموول
ترموول Thermowell تجهیزی است که جهت حفاظت سنسور دما در برابر آسیب های احتمالی ناشی از فرایند (تنش مکانیکی، خورندگی و …) مورد استفاده قرار می گیرد. اتصال ترموول به تانک یا لوله میتواند از نوع رزوه ای(Thread)، فلنج (Flange) و یا جوشی(Welded) باشد. همچنین لوله ترموول می تواند از شمش (Bar Stock) یا لوله و یا تیوب (Tubular) ساخته شده باشد.
به میزانی از طول ترموول از که داخل لوله یا تانک می شود (فاصله اتصال تا انتهای ترموول) Insertion Length می گویند و آن را با حرف U نشان می دهند و همچنین به طولی از ترموول که خارج از مخزن یا لوله قرار می گیرد Extension Length می گویند و آن را با حرف T نشان می دهند. میزان Insertion Length می بایست به گونه ای انتخاب شود که همواره با سیال در تماس مستقیم باشد تا بتوان دما را با کمترین خطا اندازه گیری نمود. این مقدار معمولا طوری انتخاب می شود که انتهای ترموول در یک سوم میانی لوله قرار گیرد. انواع ترموول از لحاظ ساختار به سه دسته کلی مستقیم (Straight)، مخروطی (Tapered) و پله ای (Stepped) تقسیم می گردد.
مزیت ترموول های مستقیم (Straight) ارزان بودن آنهاست چرا که در ساخت آنها به استفاده از شمش فلزی (Metal Bar) از لوله و یا تیوب استفاده می شود. استحکام مکانیکی این نوع ترموول ها نسبتا پایین بوده و تنها میتوان در فرآیند هایی با فشار و دبی پایین استفاده نمود. انتخاب ترموول های مخروطی در مواقعی که طول Insertion بلند بوده و یا لرزش (Vibration) وجود دارد، ارجحیت دارد.
ترموول های پله ای همانطور که از ظاهرشان پبداست در انتها بسیار نازک می شوند تا بتواند دما را با کمترین میزان افت و همچنین در کمترین زمان ممکن (Response Time) منتقل کنند. لذا در مواقعی که حساسیت به تغییر دما بسیار بالاست و نیاز به اقدام متقابل سریع وجود دارد، می بایست از این نوع ترموول ها استفاده شود. از آنجا که ترموول به عنوان مانعی در مسیر سیال قرار می گیرد، سیال پس از برخورد به ترموول دچار تلاطم و اغتشاش می شود.
در صورتی که فرکانس این امواج ایجاد شده با فرکانس تشدید سازه ترموول برابر باشد باعث لرزش و تنش مکانیکی آن شده و ممکن است منجر به ترک و شکستی شود. لذا به منظور جلوگیری از این مهم، قبل از ساخت می بایست محاسبات Wake Frequency انجام گیرد. محسبات معمولا براساس استاندارد ASME PTC 19.3 انجام می پذیرد.
نکته مهم دیگر انتخاب متریال مناسب جهت ساخت ترموول است که با توجه به نوع سیال، خورندگی، سایش و دمای آن مشخص می شود.